Ước Mơ Ngày Dĩ Vãng

Buổi sáng ngày thơ bé thoảng mùi chiếc lông chim câu lơ lửng bay từ ngoài sân vào cửa sổ và rớt xuống mặt gối nóng ấm ánh mặt trời.  Những Khoảnh Khắc - Iuri Bondarev

Gã khác biệt với những người trong bộ lạc của mình ở cái vẻ mơ mộng ít nói và cái thú tách riêng một mình.

Thế giới đa ngôn ngữ, nhưng tất cả mọi người khóc giống nhau và cười giống nhau. Dịch từ Những Khảnh Khắc của Iuri Bondarev

Bão tuyết tháng Giêng, tiếng vặn mình của hàng dương băng giá trong con ngõ, gió trên cao đập sầm sầm những mái tôn, cuốn thốc bụi tuyết từ những bờ mái, thổi bay nó trên những bờ rào trắng xoá, trên những đống tuyết tinh khôi. Nó, cái cửa sổ duy nhất trong đêm, hắt ra quầng sáng xanh ấm cúng, cũng giống mọi lần rực rỡ, ấm áp, k ín rèm, làm người ta phải chú ý, gợi lên một cảm giác khó chịu trước cái bí mật chưa phanh phui.

Cha tôi thường nói trong chiến tranh không thể quen với tiếng đạn rít. Tôi phát run vì sợ công chúng, không tài nào quen nổi – cũng giống như không thể quen với tiếng đạn rít. Khán phòng mờ mờ tối, rất khó nhìn, chỉ thấy những những khuôn mặt lờ mờ - đâu đó có tiếng ho, tiếng ghế cọt kẹt, thỉnh thoảng tiếng cười rúc rích, tiếng thì thầm. Chỉ cần trong lúc diễn mà tôi nghe thấy ở hàng ghế đầu tiếng miếng thẻ gửi áo khoác rơi xuống đất đã đủ làm tôi chợt kinh hãi như thể quần bị tụt. Ngay lập tức choáng váng vì nghĩ mình diễn nhàm chán, tẻ nhạt, tầm thường, tôi gần như bị lạc mạch diễn, quên luôn lời thoại và nói chung là sẵn sàng khóc oà như thể bị thần kinh. Và nếu trong hồi cuối cùng mà có ai đó đứng dậy, quỷ tha ma bắt, rồi khua lộp cộp đôi giầy mới về phía lối ra thì thất vọng của tôi chẳng để đâu cho hết, lúc ấy tôi chỉ muốn dừng thoại hét điên lên theo lưng anh ta: “Vội đi đâu cái con lừa ngu kia? Còn đủ thời gian ra tầu điện ngầm mà, đồ gia súc! Thoại vừa mới cất lên mà, ng...

Chàng sợ chính những tình cảm của mình, thao thức vùi mình trong chăn chàng nghĩ: “Có thể những gì mình đang có với nàng là chỉ nỗi sợ hãi? Mình sẽ không bao giờ gặp nàng nữa, và nỗi sợ này là tình yêu cay đắng của mình sao?”. Ý nghĩ không còn sửa chữa được điều gì giày vò chàng: ngày mai nàng sẽ đi Irkutsk, xa cùng trời cuối đất, và họ sẽ mãi mãi chia lìa.

Lẽ nào điều đó làm tôi rên rỉ cay đắng, không nguôi ngoai đến thế trong mơ? Có chuyện gì? Tôi làm sao thế này? Bất hạnh ấy xảy ra như thế nào?.. Những ai đã không còn bên tôi, những ai tôi xót thương đến buốt lòng, và còn những ai tôi sẽ không bao giờ thấy trên đời? Rồi tôi gọi, tôi nài nỉ họ đến bên mình với hy vọng duy nhất được thấy lại những khuôn mặt ruột thịt hằng trông ngóng. Tôi khát khao thấy lại những người mình yêu thương, những người mình đã buồn rầu tiễn đưa suốt quãng thời gian gần quên lãng của một đời đằng đẵng. Từ hoang vắng xáo động hiện về khuôn mặt của mẹ đông cứng trong quan tài, lúc ở ngoài nghĩa trang khuôn mặt ấy làm sửng sốt vì vẻ đẹp trẻ trung còn lưu lại trong kí ức tôi suốt đời. Tôi biết mẹ yêu tôi, cậu con cả của mẹ, yêu đến ganh tị, và tôi yêu mẹ bằng tình cảm tận tuỵ của đứa con trung thành sẵn sàng đem “lòng quả cảm của lính ngự lâm” bảo vệ mẹ trước mọi hiểm nguy. Tôi là một cậu trai mạnh mẽ, được dạy bảo bởi người cha nghiêm khắc, để giúp mẹ việc...

Nắng nóng suốt cả tháng, không khí trên sân học viện bị nung nóng đến độ qua lần áo quân phục ướt đẫm mồ hôi cả người vẫn cảm nhận được nó – cái ngột ngạt khó chịu như trong phòng tắm hơi tích tụ trên sân tập trải sỏi nóng bỏng. Thỉnh thoảng, sau những ô cửa sổ bị hàng phong lấp lóa trong nắng nóng che khuất thoáng hiện ra dãy tường dài màu xám – suốt con đường bụi cuốn mù mịt dưới bánh xe quân sự, tràn qua hàng rào lơ lửng hồi lâu.

Chú mèo con gái sáu tuổi của tôi được tặng, tính vui vẻ, vui nhộn, giống một bọc tuyết trắng bạc biết nhảy nhót nô đùa. Chúng tôi nhận ngay nó làm thành viên gia đình, và con gái trang trọng trìu mến đặt cho nó một cái tên gọi âu yếm – Bông.

Chuyện của người chủ biệt thự - Đêm đêm con chó lạ tru quanh biệt thự của chúng tôi không thể chịu nổi, rồi nó dẫn Mery nông nổi của tôi đi suốt, sau những cuộc hò hẹn kiểu ấy cô nàng ngốc nhếch si tình trở về với bộ mặt hối lỗi, khúm núm ve vẩy cái đuôi.

Gợi về trong kí ức tôi hình ảnh toa tầu cũ kĩ, chật chội ngột ngạt hơi người khi chúng tôi từ một thành phố Ukraina trở về Matskova sau khi đi thăm bà mẹ vợ ốm.

- Olia khóc suốt – vợ nói với anh lúc chiều tối – Con không muốn anh làm thế. Giờ nó chùm kín chăn và không ngủ đâu.

Tôi không thể quên được chúng, hai ngôi mộ Nga trong nghĩa địa thị trấn nước Áo gần thành phố Viên, nơi diễn ra hội nghị quốc tế các nhà văn.

Đôi khi tôi cố nhớ lại những cảm nhận đầu đời của mình, những tiếp xúc đầu tiên với thế giới, đánh thức chúng với hy vọng điều này có thể giải thích cho tôi điều gì đó, đưa tôi về thời thơ ngây của những bất ngờ hạnh phúc, của niềm phấn khích mơ hồ và tình yêu hân hoan, trả lại những gì sau này khi thành người lớn tôi không còn cảm nhận được một cách trong sáng và sâu sắc như thế. Từ độ tuổi nào tôi nhớ được về mình? Điều đó diễn ra ở đâu? Ở Ural hay vùng thảo nguyên Orenburg? Khi tôi hỏi ba mẹ chuyện này, cả hai người đều không thể đánh thức trong kí ức những chi tiết về tuổi thơ xa xôi của tôi. Dù thế nào đi nữa, sau nhiều năm trôi qua, tôi hiểu cái khoảnh khắc tột đỉnh hạnh phúc mà nhận thức nắm bắt và lưu giữ được - đó là giây khắc gặp gỡ nhiệm mầu giữa quá khứ và hiện tại, cái đã mất vĩnh viễn và vẻ đẹp vĩnh cửu đang hiện hữu, cái trẻ thơ và sự trưởng thành, kiểu như những giấc mơ vàng son kết nối với thực tại. Nhưng cũng có thể những cảm xúc đầu tiên chỉ là sự t...

Suốt đêm anh trằn trọc trở mình, vùi đầu vào chiếc gối nhầu nhĩ, cắn chặt răng rên rỉ như đang đau đớn – anh không thể quên chuyện xảy ra ban ngày, cái cảm giác xót xa phạm tội không hề mất đi, trước mắt anh cứ hiển hiện từng chi tiết những gì đã xảy ra. Mặt trời ấm áp, ngày thứ Bẩy tháng Ba đầy nhiệt lượng bừng sáng khắp Matskova. Tuyết đen bẩn tan khắp mọi nơi, những khoảng vỉa hè vừa khô bốc hơi nghi ngút, những vũng nước trên mặt đường sáng lấp lánh như gương, nhiều người qua đường đã chuyển sang mặc trang phục mùa xuân. Trong xe ô tô đã thấy nóng, chật chội vì ánh nắng loá mắt ở kính trước, ở nắp capo, lòng anh cũng tràn ngập một cảm giác thư thái, phấn chấn của mùa xuân cùng niềm hạnh phúc mong chờ giây phút lao ra khỏi Matskova, chạy xe trên con đường vừa khô ráo ngang qua những cánh đồng và chỉ bốn mươi phút sau có mặt tại nhà nghỉ ngoại ô cùng vợ và các con, tuần trước anh đã đưa họ tới đó nghỉ. Vượt qua cái ngã tư ồn ào, loá mắt, sàn sạt tiếng xe anh rẽ vào một c...

Đang thu, ngày ấm và sáng, không gian lãng đãng mầu khói hồng mỏng mảnh, lá phong rời cành, bay lượn, chạy xao xác trên mặt đường, lấp ló bên những bức tường nhà còn đọng hơi ấm màu hè rớt. Trong cái góc phố Mastkova lặng lẽ này những chiếc ô tô ngập bánh xe trong những đống vàng mùa thu xào xạc, dường như chúng bị bỏ quên, buồn rầu đứng bên vệ đường trong nỗi cô đơn đằng đẵng, lá khô nằm trên chắn bùn, trên các thanh tản nhiệt, dồn thành đống trên tấm kính gió, tôi thả bước, lắng nghe tiếng lá gãy dưới chân và thầm nghĩ:  “Một ngày bình yên đến tuyệt vời, mùa thu muộn đầy nắng dịu dàng quá - có gió nhẹ, có mùi say ngái, có thảm lá trên mặt hè, trên vỏ xe, có hơi ấm và không khí trong lành của núi ... Mình chưa bao giờ nhận ra thiên nhiên nhân từ đến thế ngay cả trong mất mát và tái sinh của nó. Đúng vậy, mọi thứ thật tự nhiên, bởi thế nên tuyệt vời!”… Bỗng nhiên tôi có cảm giác từ một chỗ nào đó trong ngôi nhà, phía trên những vỉa hè vắng lặng, những chiếc ô tô trơ trọi...

Chuyện của một hoạ sĩ Tặng con gái Katia   Nghề nghiệp buộc tôi phải đi đây đó khắp đất nước. Tôi thích ban đêm xuống tầu ở một ga xép giữa rừng, đứng một mình trên sân ga vắng lặng, lắng nghe tiếng thở dài của chiếc đầu máy hơi nước đang xa dần. Rừng đang ngủ say, âm thanh vang vọng trên những con đường mòn, như trong những dãy hành lang trống. Tôi thích đi bộ trong rừng chiều và lắng nghe tiếng rì rầm của nó, tiếng hót ngái ngủ của chim, tiếng chí chóe của bầy chim giẽ trên những hồ nước gần đó, rồi thả bước trên con đường đầy bụi mềm băng qua cánh đồng, và nhận ra những đốm lửa phía xa xa trên sườn đồi. Về mùa hạ những ngọn lửa ấy trông ấm áp, còn vào độ thu chúng lập lòe và run rẩy trong gió. Lát sau chòm sao Orion xuất hiện, soi sáng suốt đêm trên những cánh rừng trong những vực nước tối đen nơi thâm sơn cùng cốc. Tôi thường về sống ở nông thôn toàn bộ thời gian hè cho đến khi thu sang. Sáng sáng thức dậy khi mặt trời vừa mọc rồi lang thang cả ngày qua nhữ...

Nàng nói, áp người vào anh: - Trời ơi, tuổi xuân trôi qua nhanh quá!.. Mình có yêu nhau không – làm sao để quên được? Bao năm tháng đã qua từ lúc mình quen biết nhau - một giờ hay một đời?

- Anh sẽ mãi tốt với em? Sẽ không xúc phạm em? Anh biết em xót nó nhường nào không! - Xót ai? - Xót thân. - Anh yêu em, người đàn bà duy nhất ơi. - Có chắc anh mãi mãi yêu em không? Nếu có chuyện gì đó xảy ra với em, anh sẽ nhớ em chứ? - Sẽ không có bất cứ chuyện gì xảy ra với em cả. - Nhưng nếu như? - Vậy suốt một đời. Nhưng sẽ không có bất cứ chuyện gì xảy ra với em cả. - Anh nghe này, trong tình yêu cũng chẳng có công bằng. Nó chia thành những phần không đều. Chẳng có phần nào đều cả. - Anh không hiểu. - Em được phần to hơn, anh phần bé hơn. Anh yêu em ít hơn. - Phép tính lạ nhỉ! - Không, không đâu, điều kinh khủng là người ta chán nhau. Anh thấy buồn cười, nhưng em lại thường xuyên nghĩ đến điều này. Nếu lúc nào đó em làm anh phát chán, anh hãy ra đi nhé, đừng nói gì hết. Dịch từ Những Khoảnh Khắc của Iuri Bondarev

Họ nằm ôm nhau, nàng cọ cọ mũi mình vào mũi anh, thầm thì: - Em thương anh, thương lắm!... Anh mỉm cười như có lỗi, thực sự trong lòng không thú vị khi nghe những lời âu yếm này của nàng, chúng hạ thấp phẩm chất đàn ông của anh, hạ thấp tình yêu dành cho nàng, người đàn bà duy nhất, người vợ anh đã chung sống tâm đầu ý hợp suốt hai mươi lăm năm qua. Hai người họ, may mắn là chưa hề nguội lạnh, chưa đánh mất cái dịu ngọt tuổi trẻ ngày xưa, miền đó thậm chí sự im lặng, hay một ánh nhìn nồng nàn chợt bắt gặp, một nụ cười cũng đã đủ gợi lên cái điều tuyệt vời, vĩnh cửu mà tạo hóa ban tặng con người vào thời khắc hạnh phúc của đất trời. Trước kia nàng chưa bao giờ thốt lên những lời thương tiếc đó. Anh, không đáp lời nàng, thầm nghĩ tất cả những hạnh phúc, trải theo tháng năm, thuộc ngày xưa đã kết thúc trong cái khoảnh khắc này. Nàng, hình như đã hết yêu anh, đã nguội lạnh, đang cố gắng thay thế tình yêu bằng lòng thương hại, và điều đó hiện hữu như thế, băng giá, già nua...

Tôi bắt gặp câu chuyện này tại một sàn nhẩy ngoài trời ở ngoại ô. Bộ dạng vui vẻ, thân hình uyển chuyển, mũi cao, đôi mắt đen tỏa sắc tím mê hoặc, hắn mời nàng nhảy với vẻ thèm thuồng thú tính tới mức nàng sợ hãi nhìn hắn bằng cái nhìn bối rối, tội nghiệp của cô gái xấu xí không mong đợi được người khác để ý.

Chuyện của một người bạn Buổi chiều Chủ nhật tháng Bẩy chúng tôi từ nhà nghỉ ngoại ô trở về, chạy giữa dòng xe trên đại lộ, nhìn ngắm những tòa nhà chọc trời của Matskova phía xa. Cả khu ngoại ô rực mầu than hồng qua những ô kính nhà mới; chúng như những tượng đài thẳng góc dị dạng trên sao Hỏa nhô cao khỏi đường chân trời trong khoảng không gian hình học câm lặng. Không hiểu sao tôi có cảm giác chiếc xe của chúng tôi sắp sửa trôi vào một thành phố xa lạ ngập ánh hoàng hôn trên một hành tinh bí ẩn. Bỗng nhiên bên đường có một điều gì đó đập vào mắt, và chưa kịp định thần xác định chuyện gì làm mình chú ý lúc đó, tôi ngoái đầu và nhìn thấy ngay bên phải chiếc xe “Jiguli” mầu anh đào bóng lộn đang đỗ bên vệ đường gần hàng bạch dương non mới trồng còn đang dịu dàng khoe những thân mảnh mai hồng hào. Một thứ ánh sáng hồng ấm như thế trong xe, đằng sau lớp kính đóng chặt, trên khuôn mặt bình thản của người lái xe đang đặt bàn tay cầm điếu thuốc trên vô lăng, trên đôi má đầy đặn...

Liệu có một lớp nghĩa nào khác nằm dưới bài thơ “Mùa lá rụng” nữ thi sĩ Olga Berggoltz? Tôi tự hỏi như vây. Câu chuyện bắt đầu từ việc lờ mờ cảm nhận có một cái gì đó chưa diễn đạt hết trong bản dịch đã đóng đinh vào tâm thức những người yêu thơ Olga Berggoltz. Nếu bạn đã đọc bản dịch đó, hay đọc entry trước xin tạm thời quên nó.  Olga Berggoltz viết bài thơ “Mùa lá rụng” năm 1938. Giai đoạn này cuộc đời riêng của bà ra sao? Theo Wikipedia tiếng Việt: Cuối thập niên 1930, Berggoltz liên tục gặp bi kịch trong cuộc sống. Hai con gái của bà là Irina và Maya lần lượt qua đời. Năm 1938 đến lượt Boris Kornilov bị kết án nhầm và bị xử bắn trong giai đoạn cuộc Đại thanh trừng, bản thân Olga Berggoltz cũng bị bắt giam vì liên hệ với “kẻ thù của nhân dân”. Boris Kornilov là người chồng đầu tiên của Olga Berggoltz, bà lấy ông khi 16 tuổi. Đó là một nhà thơ tài danh và bạc phận. Năm 1936 ông bị khai trừ khỏi Hội Nhà văn. Trong cuộc Đại thanh trừng, vào ngày 19/03/1937 Ko...

Đã qua rồi những ngày nắng em ơi Chim di cư về phương Nam tránh rét. Chỉ còn hai ta thế gian lặng chết Tờ lịch rơi đếm ngày tháng dần qua. Anh vẫn ở bên như thuở đã xa Sao bỗng thấy chúng mình chơ vơ quá. Yêu thương ơi, anh nhắc hoài như thế Em mãi là vô giá của lòng anh. Lặng lẽ, bùi ngùi vạt tóc từng xanh Anh ngắm mãi, như chưa bao giờ đủ. Dải mờ trắng dấu bầy chim di trú Rớt từng mùa xuống lọn tóc của em. Cứ để mặc cho sương tuyết không tan Trên tóc anh xót lòng em ve vuốt. Yêu thương ơi, chỉ mỗi em đẹp nhất Trên những nẻo đường anh đã từng qua. Sẽ đến một ngày hương sắc mùa xuân Quay trở lại theo bầy chim di trú. Chỉ riêng mỗi mầu tóc xanh ngày cũ Không trở về cùng nắng ấm xuân thôi. Buồn vấn vương, mỉm cười với mặt trời Yêu thương hỡi, em mãi là vô giá. Dẫu qua rồi những ngày nắng em ơi…